Zanaatkar ellerde işlem görmesi ile yeniden hayat bulan ağaç binlerce yıldır yaşam alanlarımızın en önemli hammaddesi konumundadır. Öyle ki kullanım için mobilyalarda kullanıldığı kadar dekorasyon için sanatsal yapılarda da ahşabı görebiliyoruz. Bu anlamda ağaç oyma işçiliği ile sanatın adı kaplama marküteri olmaktadır.
Ahşap Kaplama Marküteri Avantajları Neler?
Tarihten günümüze ulaşan kültür ürünleri arasında yer alan ağaç işçiliği, geleneksel sanatlarımız arasında büyük bir öneme sahiptir. Türkler sanat eserlerinde ahşabı en ince ayrıntısına kadar kullanmışlardır. Orta Asya Kurganlarına ait buluntularda, özellikle Pazırık’ta yapılan araştırmalar sonucunda, ahşap işçiliği buluntuları en iyi örnekleri olarak dünya ahşap sanatı listesine girmiştir. Ahşap marküteri ile desen vermenin avantajları ise şu şekilde listelenebilir.
- Ahşap kolayca işlenebilir
- Hafiftir
- Kolay temin edilir
- Uygun fiyatlıdır
- Desen vermek kolay olur
- En iyi yüzey kalitesi elde etmenizi sağlar
- Kolay tamir edilebilir
Tarih öncesi çağlardan beri yapı malzemesi olarak kullanılan ahşap çok yönlü olarak kullanılabilmektedir. Dayanıklılığı, kendine has ısısı ve dokusu ile kullanım devamlılığını gösteren bir malzeme haline gelmiştir. Bu malzemenin kullanım tekniğinde zaman içinde birçok değişiklik ve gelişme meydana gelmiştir. Buna göre Türkiye’deki geleneksel ahşap işçiliği birçok kültürel etkileşim ve alışverişle şekillenmektedir. Bu dönemde Selçuklu ve Osmanlı ahşap işçiliğinde de önemli bir yapım tekniği olarak gelişmiştir. Ahşap ile kaplama marküteri tekniğinde üretim, motif tasarımı, ahşap malzeme, makine ile teçhizat seçimi ve kaliteli işçilik gibi uzun sürede yapılabilmektedir.
Geçmişten Günümüze Ahşap İşlemeciliği
Anadolu’da Selçuklular döneminde ahşap işçiliği gelişerek özgün bir şekil almıştır. Selçuklu ve Beylik dönemine ait ahşap eserler mihrap, cami kapısı, dolap kapağı gibi mimari unsurlardır. Gerçekten çok üstün bir işçilik gösterirler. Osmanlı Dönemi ahşap işçiliğinde sadeliğin hakim olduğu, çeşitli teknikler ağırlıklı olarak sehpa, sarık, yazı takımı, çekmece, sandık, kaşık, taht, tahtırevan, Kur’an mahfazası, pencere, dolap kapağı, kiriş, konsol, sütun başlığı gibi kullanım eşyaları, tavan, mihrap minber (vaaz kürsüsü), lahit başlıca yapıtlardır. Ağaç işçiliğinde ceviz, elma, armut, sedir, gül ağacı ağırlıklı olarak kullanılmakta, marküteri, boyama, kabartma, oyma, kafes gibi teknikler uygulanmaktadır.
Ahşap oymacılığı, tahta levhaların istenilen şekilde kesilmesi ve oyulması olarak tanımlanabilir. Oyma kelimesi bir yeri derinleştirmek veya kazımak anlamına gelir. Uzun süre anlam karıştırıp yüzeyi düz bırakarak şekillere kesik demek yanlıştır. Tarih öncesi çağlardan beri ahşap, dayanıklılığı, çekirdek ısısı ve dokusu ile kullanım sürekliliği gösteren bir malzeme olmuştur. Ahşap oyma, yontma, süs eşyaları ve mutfak eşyaları şeklinde işlendiğinde ağaç işçiliği denir. Mimariye bağlı olarak ahşap malzeme kapı, pencere pervazı, tavan ve kolonlarda kullanılmaktadır.
Orta Asya’dan itibaren ahşap sanatıı icra edilmiştir. Göçebe hayattan yerleşik hayata geçtikten sonra da daha kalıcı eserler vermeye devam edilmiştir. Osmanlı dönemine kadar uzanan ve Selçuklu dönemini de içine alan cami minberleri, kapı ve pencere söveleri, lahitler, Kur’an-ı Kerim mahfazaları ve derslikler, ahşap işçiliğinin oldukça gelişmiş olduğunu göstermektedir.
Desen Oluşturma Nasıl Yapılır?
Ahşap, desen yapımında en popüler ve yaygın olarak kullanılan malzemedir. Ucuzdur, bol miktarda bulunur, tamir edilebilir ve reçine gibi yapıştırıcılar kullanılarak çeşitli şekillerde kolayca üretilir. Çok hafiftir ve oldukça pürüzsüz bir yüzey üretebilir. Ahşap, desenin daha uzun ömürlü olması için kaplama uygulanarak yüzeyini koruyabilir. Ancak yukarıdaki özelliklerine rağmen kalıp kumunun rutubetinden çok etkilendiği için çekme ve eğilmelere karşı hassastır ve ömrü kısadır. Bir miktar kullanımdan sonra, kum aşınmasına karşı daha az dirençli olduğu için hızla eğilir ve yıpranır. Sertliğe kolayca dayanamaz ve metale göre zayıftır.
Altın rengi ve koyu kahverengi çizgileri olan koyu kahverengidir. Çalışması çok zordur ve kesim sırasında kesici takımı çok çabuk köreltir. Çok güçlü ve dayanıklıdır. Desen yapmanın yanı sıra çok çeşitli mobilyalar, alet sapları, yataklar, dolaplar, köprü kazıkları ahşap deseninin oluşturulmasında kullanılabilir.
Ahşap işçiliğinde en çok kullanılan ağaç türlerinden biri maundur. Maun sert ve güçlü bir ağaçtır. Bu ağaçtan yapılan desenler, yukarıda belirtilen ağaçlardan daha dayanıklıdır. Eğilme olasılığı daha düşüktür. Düz tane yapısına sahiptir ve çeşitli şekillerde kolayca imal edilebilir. Çam ağacına göre daha maliyetlidir. Karmaşık desen yapımında genellikle yüksek doğruluk için tercih edilmez. Küçük adetli küçük ebatlı dökümlerin üretimi için de tercih edilmektedir.